27 Αυγ Βασικοκυτταρικό καρκίνωμα: Τι είναι & πώς αντιμετωπίζεται
Οι περισσότεροι καρκίνοι του δέρματος ξεκινούν σαν μικρές αλλαγές που συχνά περνούν απαρατήρητες ή θεωρούνται ακίνδυνες. Ένα επίμονο έλκος που δεν επουλώνεται, μια πληγή που αιμορραγεί χωρίς εμφανή λόγο, μια καινούρια διόγκωση ή μια κηλίδα που αλλάζει σχήμα και μέγεθος, αποτελούν προειδοποιητικά σημάδια που χρειάζονται άμεση αξιολόγηση. Το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα, ο πιο συχνός τύπος καρκίνου του δέρματος, εμφανίζεται συχνά με τέτοια ύποπτα συμπτώματα και, αν και σπάνια δίνει μεταστάσεις, μπορεί να προκαλέσει σοβαρή τοπική βλάβη εάν δεν διαγνωστεί και αντιμετωπιστεί εγκαίρως.
Τι είναι το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα;
Το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα είναι μια ιδιαίτερα συχνή σε εμφάνιση μορφή καρκίνου του δέρματος και, γενικότερα, η πιο κοινή κακοήθεια στους ανθρώπους. Πρόκειται για έναν όγκο που προέρχεται από τα βασικά κύτταρα της επιδερμίδας, δηλαδή τα μικρά, στρογγυλά κύτταρα που εντοπίζονται στο χαμηλότερο στρώμα της. Αν και η λέξη “καρκίνος” προκαλεί ανησυχία, είναι σημαντικό να γνωρίζετε ότι η πρόγνωση για τους περισσότερους ασθενείς είναι εξαιρετική, καθώς η πιθανότητα να δώσει μεταστάσεις είναι σχεδόν μηδενική. Παρόλα αυτά, αν το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα παραμεληθεί, μπορεί να εξαπλωθεί τοπικά και να προκαλέσει σοβαρές βλάβες στο δέρμα, στα μαλακά μόρια, ακόμη και στα οστά που βρίσκονται από κάτω.
Η νόσος συνδέεται άμεσα με τη χρόνια και επαναλαμβανόμενη έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία του ήλιου, ιδίως κατά τα παιδικά και νεανικά χρόνια. Η παρατεταμένη χρήση τεχνητών πηγών υπεριώδους ακτινοβολίας, όπως το solarium, αυξάνει ακόμη περισσότερο τον κίνδυνο. Για τον λόγο αυτόν, οι περισσότεροι όγκοι εντοπίζονται σε περιοχές που εκτίθενται περισσότερο στον ήλιο, όπως το πρόσωπο (ιδίως η μύτη), το μέτωπο, τα αυτιά, ο τράχηλος, οι ώμοι και το άνω μέρος των χεριών. Ωστόσο, δεν αποκλείεται να εμφανιστεί και σε σημεία που δεν είναι συνεχώς εκτεθειμένα, όπως ο κορμός ή τα πόδια. Στις περισσότερες περιπτώσεις, η ανάπτυξη του όγκου είναι αργή, γεγονός που δίνει χρόνο για έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία.
Συμπτώματα που προκαλεί το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα
Το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα μπορεί να εκδηλωθεί με ποικιλία μορφών, γεγονός που δυσκολεύει μερικές φορές τη διάγνωση. Ένα συχνό προειδοποιητικό σημάδι είναι μια πληγή που δεν κλείνει εύκολα ή που αιμορραγεί επανειλημμένα. Η πιο χαρακτηριστική κλινική εικόνα είναι ένα μικρό, στρογγυλό εξόγκωμα, λείο και “μαργαριταροειδές”, που έχει συχνά ορατά αιμοφόρα αγγεία (τηλαγγειεκτασίες). Το χρώμα του μπορεί να είναι υπόλευκο, ροζ ή –σε ανθρώπους με πιο σκούρο δέρμα– καφέ ή σχεδόν μαύρο.
Άλλες φορές, η βλάβη παίρνει τη μορφή επίπεδης, ερυθηματώδους πλάκας με απολέπιση, που μπορεί εύκολα να συγχυστεί με έκζεμα ή ψωρίαση. Σε σπανιότερες περιπτώσεις, το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα εμφανίζεται σαν λευκωπή, σκληρή ουλή, γνωστή ως μορφοειδές ή σκληρωτικό βασικοκυτταρικό καρκίνωμα, το οποίο τείνει να διηθεί βαθύτερα και να παραμορφώσει τους ιστούς.
Οι ασθενείς περιγράφουν ότι ο όγκος μεγαλώνει προοδευτικά και, αν υποστεί τραυματισμό, αιμορραγεί εύκολα. Σε κάθε περίπτωση, οποιαδήποτε πληγή ή εξόγκωμα που παραμένει για εβδομάδες χωρίς να επουλώνεται, χρήζει ιατρικής αξιολόγησης.
Παράγοντες κινδύνου και αιτιολογία
Η μακροχρόνια έκθεση στις υπεριώδεις ακτίνες UV αποτελεί τον κύριο παράγοντα κινδύνου. Η αθροιστική ηλιακή ακτινοβολία, ιδίως κατά την παιδική ηλικία, βλάπτει το DNA των κυττάρων της επιδερμίδας και οδηγεί σταδιακά στην καρκινογένεση. Επιπλέον, η χρήση solarium, η ανοσοκαταστολή (π.χ., σε λήπτες μοσχευμάτων ή σε άτομα με HIV), το ανοιχτόχρωμο δέρμα και τα γαλάζια μάτια αυξάνουν σημαντικά την πιθανότητα εμφάνισης βασικοκυτταρικού καρκινώματος.
Τύποι βασικοκυτταρικού καρκινώματος
Υπάρχουν διάφορες κλινικές και ιστολογικές μορφές:
- Το οζώδες βασικοκυτταρικό καρκίνωμα είναι το πιο συχνό. Παρουσιάζεται ως μαργαριταροειδές οζίδιο με αγγεία.
- Το επιφανειακό βασικοκυτταρικό καρκίνωμα έχει την εικόνα κόκκινης επίπεδης πλάκας με λεπιδώδη απολέπιση.
- Το μελαγχρωματικό βασικοκυτταρικό καρκίνωμα έχει σκούρα χρώση και μοιάζει με μελάνωμα.
- Το σκληρωτικό (μορφοειδές) βασικοκυτταρικό καρκίνωμα εκδηλώνεται ως υπόλευκη ουλώδης περιοχή με ασθενή περιφέρεια, συχνά διηθητικό και παραμορφωτικό.
Διάγνωση
Η διάγνωση βασίζεται στην κλινική εικόνα και επιβεβαιώνεται με δερματοσκόπηση ή βιοψία δέρματος. Η ιστολογική εξέταση καθορίζει τον τύπο του καρκινώματος και τη διήθηση στους γύρω ιστούς, στοιχεία σημαντικά για τον σχεδιασμό της θεραπείας.
Θεραπεία για το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα
Η θεραπευτική προσέγγιση στοχεύει στην πλήρη εξάλειψη του όγκου με το μικρότερο δυνατό αισθητικό και λειτουργικό κόστος. Η επιλογή της μεθόδου εξαρτάται από το μέγεθος, τον τύπο, τη θέση της βλάβης και τη γενική κατάσταση του ασθενούς.
Η χειρουργική εκτομή παραμένει η πλέον αποτελεσματική και συνιστώμενη θεραπεία, με ποσοστά ίασης που ξεπερνούν το 98%. Η εκτομή περιλαμβάνει και υγιή ιστό γύρω από τον όγκο (συνήθως τουλάχιστον 0,5 εκ.) για να διασφαλιστεί ότι δεν θα παραμείνουν καρκινικά κύτταρα. Ανάλογα με το βάθος της διήθησης, μπορεί να αφαιρεθεί και υποκείμενος ιστός ή οστό. Ο Γενικός Χειρουργός στον Πειραιά, Δρ. Γεώργιος Γεωργίου, αντιμετωπίζει χειρουργικά τη συγκεκριμένη μορφή καρκίνου του δέρματος με εξαιρετική επιτυχία.
Σε επιφανειακά ή μικρότερα βασικοκυτταρικά καρκινώματα, μπορούν να εφαρμοστούν εναλλακτικές θεραπείες όπως:
- Απόξεση και διαθερμοπηξία εάν πρόκειται για χαμηλού κινδύνου βλάβες.
- Κρυοθεραπεία για την καταστροφή των καρκινικών κυττάρων.
- Φωτοδυναμική θεραπεία.
- Τοπική θεραπεία με κρέμες εάν πρόκειται για επιφανειακές αλλοιώσεις μικρού μεγέθους.
- Ακτινοθεραπεία, σε περιπτώσεις που η χειρουργική επέμβαση δεν είναι εφικτή.
- Χημειοθεραπεία σε εξαιρετικά προχωρημένα περιστατικά.
Πρόγνωση και πρόληψη
Η πρόγνωση του βασικοκυτταρικού καρκινώματος είναι εξαιρετική, καθώς οι περισσότεροι ασθενείς θεραπεύονται οριστικά. Ωστόσο, υπάρχει σημαντική πιθανότητα υποτροπής, ιδιαίτερα αν δεν ακολουθείται προσεκτική παρακολούθηση. Ακόμη, όσοι έχουν νοσήσει μία φορά διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης νέου καρκινώματος στο μέλλον.
Η πρόληψη βασίζεται σε απλά αλλά ουσιαστικά μέτρα:
- Προσεκτική αποφυγή έκθεσης στην ηλιακή ακτινοβολία, ειδικά τις ώρες αιχμής.
- Χρήση αντηλιακού με υψηλό δείκτη προστασίας όλο τον χρόνο.
- Φοράτε καπέλο και προστατευτικά ρούχα.
- Αποφύγετε το solarium.
- Κάνετε τακτική αυτοεξέταση του δέρματος και επισκέπτεστε τον δερματολόγο σας για έλεγχο.
Με τη σωστή ενημέρωση και την έγκαιρη διάγνωση, το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα είναι ένα νόσημα που αντιμετωπίζεται με μεγάλη επιτυχία, προσφέροντας στους ασθενείς εξαιρετική ποιότητα ζωής και πλήρη αποκατάσταση.